diverse | Villrein

Færre dyr enn ein trudde på Hardangervidda

Villreinbestanden på Hardangervidda er i fylgje villreinutvalet redusert, dette får konsekvensar for jakta til hausten. Foto: Kjell Bitustøyl

Tre ulike teljingar av villreinstamma på Hardangervidda viser ein langt lågare bestandsstorleik og kalvetilvekst enn tidlegare fastsette bestandsmål. Villreinutvalet for Hardangervidda, som er ansvarlege for desse teljingane, opererer med eit tal på under 8000 vinterdyr, kanskje så få som 7000 dyr.

Kalveteljingane det mest faste haldepunktet
Desse opplysningane kjem fram i eit høyringsnotat som er sendt ut og som handlar om fastsetting av kvotar for jakta på Hardangervidda for 2018. Villreinutvalet føretek kvart år ei vurdering av bestanden i samband med framlegget til kvotar for jakta til hausten. Desse vurderingane byggjer på fellingsresultat, gjennomførte teljingar og vurdering av daude dyr utanom jaktuttaket. Dei siste åra er det i hovudsak kalveteljingane som har vore det mest faste haldepunktet i høve til vurderingane som er gjort. Villreinutvalet skriv at resultatet av kalveteljingane “har antydet en bestandsstørrelse og tilvekst som virker noe høyt sett opp mot andre observasjoner.”

Minimumsteljingar
Dei to siste minimumsteljingane av heile vidda blei gjennomført i 2013 og 2014, dei to påfylgjande åra klara ein ikkje å få gjennomført slike teljingar. Etter dette er det gjennomført reduserte teljingar på dei austre delar av vidda, i periodar der GPS-merka simler har vist at dyra gjeng på eit avgrensa areal, dette for å betre kunne vurdere storleiken på stamma. At ein i 2017 og så langt i 2018 berre har fått gjennomført teljingar på delar av vidda med tal som ligg mellom 6400 og 6800 dyr er ikkje nødvendigvis eit bevis på at dette resultatet er riktig. Likevel meiner utvalet – sett opp mot andre teljingsresultat, jaktforløp m.m. – at storleiken på bestanden og potensialet for kalvetilveksten er langt lågare enn fastsette bestandsmål.

Feil i kalveteljingane
Det er Norsk insituttt for naturforskning (NINA) som har ansvaret for kalveteljingane med bistand frå villreinutvalet. Og halde opp mot andre “teikn” på stammestorleiken, tyder mykje på at bestanden er redusert. Ein ny gjennomgang av kalveteljingane frå 2015-2017 gjort av villreinutvalet har vist at det kan ha blitt gjort diverse feil, dei har difor bede NINA om å gå gjennom materialet på nytt. Utvalet har til dømes sett kalvetilveksten for 2017 på 1673 i staden for det opphavlege talet frå NINA som låg på 1806. Nedgangen i talet på simler/ungdyr viser same nedgang som talet på dyr som er funne. Reduksjonen i fotograferte kalvar viser òg ein lågare kalvetilvekst enn ein trudde tidlegare.

I høve til naturleg avgang, naturleg død, er det i fylgje villreinutvalet vanskeleg å vurdere om dette har endra seg i dei seinare åra, likevel er dette lite truleg. Medan ein ser for seg at mellom anna innføring av nytt kontrollkort i 2015 kan har ført til underrapportering av felte dyr.

Langt lågare kvotar for 2018
Med eit bestandstal på 7000 til 8000 dyr før kalving seier det seg sjølv at dette får konsekvensar for jakta 2018. Villreinutvalet vil leggje opp til ein nettovekst i bestanden, noko som vil føre til ein svært låg kvote, 1500 dyr totalt er forslaget frå villreinutvalet. Om ein samanliknar med kvoten for 2017, 6000 dyr (9900 om ein reknar med kalv på simlekorta), er nedgangen dramatisk, sjølv om denne på grunn av at ein ville få inn flest mogleg skrantesjuke-prøver, var sett “for høgt”.

Høyringsnotatet vil i tillegg til spørsmål om villreinutvalet sine kvoteforslag òg innehalde spørsmål knytt til framlegget frå Miljødirektoratet vedrørande fjerning av ordninga med kontrollkort. Svarfrist er 20. mars, så vil villreinutvalet i etterkant av vårmøtet 7. april vedta det endelege kvoteforslaget som blir sendt over til villreinnemnda.

villrein.no – Kjell Bitustøyl/Anders Mossing

Søk tiltaksmidler i Snøhetta og Knutshø

diverse

Villreinnemnda for Snøhetta og Knutshø disponerer midler som kan brukes til tiltak som styrker forvaltningen av villreinstammene, styrker kunnskapen om villreinens arealbruk i både nåtid og fortid – og ikke minst, som fremmer befolkningens forståelse og kunnskap om villreinens bruk av fjellområdene. Nå oppfordres interesserte om å søke.

Søknadsfrist er 1. april 2018.

Les mer

villrein.no – Fred Ivar Aasand

Lyst på sesongjobb ved Norsk villreinsenter på Hjerkinn?

diverse

Stiftelsen Norsk villreinsenter har som hovedformål å fremme bevaring og bærekraftig forvaltning av villreinbestandene og villreinfjella i Norge. Stiftelsen har to driftsenheter: Norsk villreinsenter Sør på Skinnarbu i Tinn kommune, og Norsk villreinsenter Nord på Hjerkinn i Dovre kommune.

Norsk villreinsenter Nord på Hjerkinn søker med dette etter naturveileder for sommersesongen 2018.

Arbeidsoppgaver:
– Naturveiledning ved viewpoint SNØHETTA
– Enkle drifts- og vedlikeholdsoppgaver

Vi tilbyr:
– Varierte arbeidsoppgaver i et trivelig miljø
– Opplæring
– Husvære

Ønskelige kvalifikasjoner:
– God formidlingsevne
– Gode språkkunnskaper
– Naturfaglig bakgrunn
– Evne til å jobbe selvstendig
– Førerkort kl. B

For nærmere opplysninger kontakt daglig leder Raymond Sørensen, tlf. 916 23 715, raymond.sorensen@villrein.no

Ønska oppstart er 18. juni, og naturveilederstillinga varer fram til 30. september. Mer informasjon finner du på nettsida vår. Her følger link til info om Besøkssenter villrein og viewpoint SNØHETTA.

Søknad med CV sendes innen 23. mars til Norsk villreinsenter Nord, Hjerkinnhusveien 33, 2661 Hjerkinn, eller på e-post til raymond.sorensen@villrein.no

Naturveiledning på viewpoint. Foto; Sigrid Lium, NVS.JPG

Årsmeldinga til villreinnemnda for Rondane og Sølnkletten er klar

diverse

Villreinnemnda for Rondane og Sølnkletten beskriv i årsmeldinga korleis dei har arbeidd med arealforvalting, bestandsforvalting, tiltaksmiddel og deltaking i prosjekt i 2017.

Villreinnemnda for Rondane og Sølnkletten består av eitt medlem frå kvar av dei 13 kommunane som har villreinareal i villreinområda Rondane og Sølnkletten. Sju av kommunane ligg i Hedmark, seks i Oppland. Her er villreinnemnda si eiga side, og der ligg også årsmeldinga.

Jørund Båtstad frå Sel er leiar for villreinnemnda, dreg fram NINA Rapport 1300 i årsmeldinga. Denne rapporten kom i 2017 og gjev god dokumentasjon på korleis Fampen blir bruka som leveområde for villreinen i Rondane Sør. Det blir også framheva korleis GPS-merking av fire simler i Rondane Sør har gjeve verdifull informasjon om villreinen sin arealbruk i området.

Åtte av dei 13 kommunane i nemnda sitt arbeidsområde er i gang med revisjon av arealdelen av kommuneplanen. Villreinnemnda arbeider for at det blir teke omsyn til villreinen i desse planane, og prøver å sjå planane i eit regionalt perspektiv. Særleg i Rondane er det stort trykk på nemnda for å bidra i ulike prosjekt og tiltak. I tillegg ser nemnda utfordringar med auka ferdsel i områda knytt til nye aktivitetar som geocaching og stolpejakt.

Gjeldande bestandsplan for Rondane er for perioden 2016-2020, medan Sølnkletten har ein bestandsplan som gjeld for 2015-2018. Målsettinga for Rondane er å ha ein total stammestorleik på ca. 4.000 vinterdyr, derav 1.700 i Rondane nord og 2.300 i Rondane Sør. Sølnkletten har eit bestandsmål på 800 vinterdyr. Mellom 2009 og 2016 har bestanden i Sølnkletten variert mellom 850 og 950 dyr. I 2017 var stammen på ca. 850 vinterdyr. For Rondane var vinterdyrbestanden omtrent på bestandsmålet i 2005, men har gått tydeleg ned dei siste åra, særleg i Rondane sør. For å motverke dette, har jaktkvotane vore redusert dei siste åra. Måla er likevel ikkje nådd i alle delane av Rondane, så viss bestanden held fram med å gå ned, må ein bruke meir ressursar på å undersøkje dette i åra som kjem. Når det gjeld resultatet av jakta i 2017, ligg fellingsprosenten i Sølnkletten og Rondane Nord på ca. 40%, medan det i Rondane Sør vart felt ca. 50% av dei tildelte dyra.

Villrein.no – Heidi Vognild

Lokalbefolkninga verdsett villreinen høgt

diverse

Foto: Anders Mossing, Norsk villreinsenter

Innbyggjarane i kommunane rundt Dovrefjell-Sunndalsfjella nasjonalpark verdsett fjellområdet høgt. Friluftsliv og naturopplevingar er viktig, og fjellet er eit vanleg samtaletema i kvardagen. Villreinen har høg status, og ein stor del av dei lokale aksepterer å måtte tilpasse sin bruk av fjella av omsyn til villreinen.

I åra 2008 – 2013 vart det arbeidd med eit stort tverrfagleg forskingsprosjekt om forvaltninga av Dovrefjell og Sunndalsfjella. Dette resulterte i rapporten «Horisont Snøhetta, NINA temahefte 51». I vidareføringa av dette vart det bestemt å etablere eit overvakingsprosjekt, der NINA og Bygdeforskning (no RURALIS) skulle hente inn systematiske data for å følgje utviklinga i området. Ein del av dette prosjektet var ei spørjeundersøking blant innbyggjarane i dei tilgrensande kommunane. Dette arbeidet er no publisert i rapporten «Lokalbefolkningen rundt Dovrefjell og Sunndalsfjella – Betydningen av fjellet og holdninger til forvaltningen» av Alexander Zahl-Thanem og Frode Flemsæter. Les heile rapporten her.

Undersøkinga viser at lokalbefolkninga rundt Dovrefjell og Sunndalsfjella verdsett fjellområdet høgt. Heile 92 prosent av dei spurde er heilt eller delvis einig i påstanden om at nærleik til fjell og utmark generelt er viktig for busetjing i bygda der dei bur, og det gjer bygda deira meir attraktiv å bu i. Lokalbefolkninga har mange ulike friluftsinteresser og driv med eit stort mangfald av aktivitetar. 86 prosent er heilt eller delvis einige i at det er viktig med god tilgang på jakt og fiskerettar i Dovrefjell-Sunndalsfjella. 42 prosent seier at dei fiskar jamleg, medan 30 prosent jaktar. 19 prosent har vore på storviltjakt i løpet av dei siste 5 åra.

Villreinstammen står fram som svært viktig. 90 prosent av dei spurde er heilt eller delvis einige i at det er viktig å ta vare på villreinen, medan 64 prosent synes det er greitt å velje andre turruter viss forvaltninga oppfordrar til det av omsyn til villreinen. Respondentane i undersøkinga fekk også spørsmål om kva villrein og moskus betyr for dei. 44 prosent svarar at villreinen er av stor eller svært stor betydning, medan 29 prosent svarar det same for moskus.

Til saman 38 prosent av respondentane har besøkt Viewpoint Snøhetta ein eller fleire gonger dei siste åra. Her varierer det mykje, og det er naturleg nok størst del av innbyggjarane i dei næraste kommunane som har besøkt attraksjonen. Omtrent halvparten av dei spurde er einige i påstanden om at prøveordninga med skyttelbussen til Snøheim bør bli ei fast ordning, noko den no blir.

Når det gjeld forvaltninga har lokalbefolkninga høgast tillit til lokale fjellstyre, og tendensen er at ei lokal forvaltning av fjellområdet står fram som viktig. Dette betyr ikkje nødvendigvis at dei meiner at sentrale myndigheiter ikkje skal ha ei rolle i forvaltninga.

Villrein.no – Heidi Vognild

Villreinkveld på Sunndalsporten

diverse

Den 9. februar kl. 18.00 holder organisasjonen «Bevar Dovrefjell mellom istidene» sitt årlige arrangement på Sunndalsporten. Det blir foredrag ved villreinforsker Per Jordhøy, film fra årets reinsjakt, basar, jubileumskake, kaffe og sosial mingling i anledning organisasjonens 10 årsjubileum.

«Bevar Dovrefjell mellom istidene» er en uavhengig interesseorganisasjon som ble stiftet den 1. mars 2008. Med hovedfokus på villreinens vilkår, fjelløkosystemet og bevaringen av det urørte har de engasjert seg sterkt mot det de mener er en vesentlig økt og ukritisk bruk av Dovrefjell-Sunndalsfjella nasjonalpark med tilgrensende områder. De ønsker å balansere debatten og informasjonen som blir brukt i forvaltningssakene.

Per Jordhøy er rådgiver ved Norsk institutt for naturforskning (NINA). Han har jobbet med villrein i en mannsalder og skrevet et stort antall populærvitenskapelige artikler og rapporter om villrein og fjellnatur. I tillegg har han skrevet og vært medforfatter på en rekke bøker om samme tema.

Skrevet av: Are Endal Rognes

Slutt på kontrollkort i villreinjakta?

diverse

Miljødirektoratet ynskjer å oppheve § 30 om kontrollkort i forskrift om forvaltning av hjortevilt. Illustrasjonsfoto: Anders Mossing

Miljødirektoratet sender i desse dagar ut eit nytt forslag på høyring om å oppheve § 30 “kontrollkortordning for villreinjakt”. Forskrifta høyrer inn under forvaltninga av hjortevilt og er ei eldre ordning som Miljødirektoratet no meiner er overflødig etter som andre eksisterande ordningar er tilstrekkelege.

Bakgrunnen for ordninga med kontrollkort for villreinjakt var å sikre god rapportering frå villreinjakta. Direktoratet meiner at elektroniske løysingar og andre eksisterande ordningar av i dag kan vera med på å forenkle rapporteringa for villreinjegerar. I den eksisterande innarbeidde ordninga må dei same opplysningane rapporterast tre stader: på merkelappen, på kontrollkortet og på “Sett og skutt”, www.settogskutt.no. I tillegg blir det sendt inn fellingsrapport frå ein representant for valdet.

Tillit til jegerstanden
Via “Sett og skutt” får andre aktørar i villreinforvaltninga greie på informasjon om jakta, ifylgje Miljødirektoratet, som òg legg vekt på at tilliten til dagens villreinjegerar er slik at det er liten grunn til å bekymre seg for ulovleg jakt. Ein har rett og slett såpass tru på at sjølv om fjerninga av kontrollkortet vil redusere kontrollen av felte dyr, vil ikkje systemet bli utnytta og med det trur heller ikkje direktoratet at dette vil vera negativt for villreinbestandane. Denne tilliten byggjer på det faktum at opplæring av villreinjegerar, haldningar og jegermoral har blitt langt betre enn kva som var tilfelle då ordninga blei innført. Ei oppheving av §30 vil overlate meir til den einskilde jaktrettshavar om der skal førast kontroll og korleis denne kontrollen skal utførast i høve til riktig tal og kategori felte dyr i valdet, heiter det.

Årsak: digitalisering
Som på mange andre samfunnsområde har digitaliseringa no også kome til villreinsektoren. Stikkord er fornying, forenkling og forbetring av offentleg sektor. Talet på papirskjema skal fasast ut, og planen er å få til ei betre og meir presis datainnsamling som vil kunne vera ein fordel for alle delar av hjorteviltforvaltninga, heiter det i framlegget frå Miljødirektoratet.

Framlegget blir no sendt ut på høyring til alle relevante instansar, høyringsfrist er 15. mars 2018. Last ned framlegget her.

villrein.no – Kjell Bitustøyl/Anders Mossing

Dei fyrste sportsjegerane

diverse

Lordehytta i Folarskardet. Unglordens mest trufaste ven og hjelpesmann Lars Lein sit framfor hytta han fekk bygt for Unglorden, Charles John S. G. Canning, i 1880. Foto: Børresen 1908, utlånt av Hol bygdearkiv

Dei fyrste sportsjegerane i Noreg kom frå Storbritania. Den aller fyrste som har skrive om sportsjakt på rein er engelskmannen William Bilton. På bakgrunn av to turar til Noreg på reinsjakt i Rondane, gav han i 1840-åra ut ei bok der han fortel om desse turane. Seinare skulle det bli mange fleire jegerar. Ein familie som har sett mange spor etter seg i så måte er Lordane Garvagh frå Nord-Irland, dei var òg mellom dei fyrste.

Ein av dei mest kjende minna om Garvagh-lordane er Lordehytta i Folarskardet i Hallingskarvet. Steinbua er frå 1880 og det var “Unglorden” Charles John S. G. Canning (f.1852) som fekk sett opp denne bua, byggmeister var fjellførar og jeger Lars Lein frå Hallingdal. Men dette var slett ikkje den fyrste hytta desse lordane fekk bygd. Grunnen til denne hyttebygginga var enkel, hyttene blei sett opp nærast mogleg reinstrekka slik at det skulle bli enkelt å jakte. Det var “Gamlelorden”, Charles Henry S. G. Canning (1826-1871) som fekk sett opp den fyrste hytta i desse fjellområda, Flatnoshytta på Aurlandsida av det me i dag kallar Nordfjella. Her var det eit uvanleg godt reinstrekk.

Frå Folarskardet mot nord, Lordehytta ligg så vidt over kanten ca i midten av biletet. I bakgrunnen ser me inn i Nordfjella, blant anna Reineskarvet. Foto: Kjell Bitustøyl

Til Rondane fyrst
Før han kom Aurlandsfjella og det som no blir kalla Skarvheimen, jakta Gamlelorden i Rondane, dette var så tidleg som i 1850-åra. Dei engelske lordane som etter kvart kom til Rondane for å jakte rein, blir rekna som dei fyrste turistane i dette området. Og som vanleg var på denne tida, hadde dei med seg lokale jaktfølgje og kjentmenn. Paul og Tor Rommundgård heitte dei som var med Gamlelorden. Lorden fekk bygd seg tre steinbuer i området, i 1859-60, Tor Øygarden frå Sel sette opp desse buene, det var Høgeloftbua, Ljosåbua og Garvaghbua/Gråhøbua.

Øydela jakta
Men mange var skeptiske til måten engelskmennene dreiv jakt på. Dette var ei tid då jakta ikkje var regulert og ein kunne jakte til alle årstider, og hyttene gjorde det mogleg å jakte midt i reinstrekket. Forfattar J. A. Friis meiner at ein på denne måten øydela jakta. Engelskmennene hadde skote ein heil del dyr dei fyrste åra, “saa ledes at det nu er en sjeldenhet å finne reinsdyr der”, skriv Friis i 1876. Og etter at det hadde minka med rein i Rondane, flytte lordane seg til “Hardangerfjellene og begynte med hyttebyggeri der”, skriv Friis. Han kritiserer sterkt denne forma for jakt: “Å skjule sig i en hytte like ved reinens vei og skyte fra denne eller ved bare å gå noen skritt fra den, er en ugentlemansmessig måte å komme reinen til livs på, som ikke fortener navn av sport eller jakt.”

Sankt Pål
Gamlelorden fekk bygd 5-6 hytter i Skarvheimen, alle svært godt plasserte i høve til reinstrekka. Og trass i at denne sportsjakta blei kritisert av fleire, fekk Gamlelorden eit godt ord på seg, han var raus mot alle og einkvar han kom i kontakt med. Fjelltoppen Sankt Pål (Sankt Paul) ved Finse har namnet sitt frå Gamlelorden, etter at han hadde sett toppen i kveldssol, noko som minna han om kyrkja St. Paul katedralen i London.

Unglorden
Unglorden fortsette i fotefara til faren, men han skulle òg koma til å få andre interesser, han blei blant anna reineigar ein periode, i 1880 blir han medeigar med 100 dyr i flokken til “Raggsteindalen tamrenhjord” saman med blant andre Lars Lein. Elles handlar soga om Unglorden om mykje anna enn jakt, han heldt seg mykje i Lordehytta i Folarskardet, her blei det klyvja opp dyr vin, champagne og hermetikk. Og boksamlinga i bua skal ha vore omfattande.

Motstanden aukar
Det høyrer med til denne soga at sjølv om dei engelske jegerane på eit tidleg stadium blei eit førebilete for mange norske sportsjegerar, auka motstanden etter kvart mot eit stigande tal utanlandske jegerar, både engelske og tyske. Ein var redd for at utlendingane skulle overby dei norske i konkurransen om dei beste jaktterrenga. At det fleire stader blei jakta så hardt at villreinstammene nesten blei utrydda, er ein kjennsgjerning, og mange utlendingar fekk ord på seg for å ha ein svært låg jaktmoral. Når det er sagt kom sjølvsagt jakta utført av bygdefolks òg inn som ein faktor. For sjølv om dei norske jegerane kunne vera dyktige jegerar, kan ein vel heller ikkje sei at dei hadde ein plettfri vandel. Skilnaden gjekk meir på at bygdejegerane fyrst og fremst dreiv med matauk.

Alt stoff i denne artikkelen er henta frå Knut Medhus og Eivind Østbye si bok “Lordane Garvagh – pionerar i fjella våre.”

villrein.no – Kjell Bitustøyl/Anders Mossing

Kartfortelling om fokusområder

diverse

Skjermdump fra et av de interaktive kartene i historien. Figur: Norsk villreinsenter

“Fokusområder” er et begrep vi har valgt å bruke om særlige sårbare villreinareal, der det er konflikter mellom hensynet til villrein og menneskelig utbygging/aktivitet. I de norske villreinområdene er det identifisert flere titalls slike områder. Hva kan gjøres?

Disse områdene er i all hovedsak identifisert gjennom brukerstyrte forsknings- og utviklingsprosjekter (FoU), så som GPS-merkeprosjekter, og målsetningen er at man gjennom målstyrt/adaptiv forvaltning på sikt kan løse noen av konfliktene. I denne historien forteller vi mer om hvordan vi definerer et fokusområde i villreinsammenheng, hvor de er og hva som er bakgrunn for det enkelte området.

Historien bruker en kombinasjon av bilder, video, tekst og interaktive kart. I de interaktive kartene kan du blant annet zoome deg inn på “ditt” villreinområde og se igjennom de ulike fokusområdene som er identifisert. Trykker du på kartobjekter får du opp mer informasjon, og du kan blant annet laste ned relevante rapporter.

Målsetningen er at det skal lages detaljerte historier for hvert enkelt fokusområde. Disse vil bygges inn i denne overbyggende historien. Vi vil selvsagt si ifra når de enkelte er på plass. God fornøyelse!

Klikk her for hele historien eller ta en sniktitt under.

villrein.no – Anders Mossing

Informasjonsmøter om GPS-merking

diverse

Brattefjell-Vindeggen-rein skal no for fyrste gong GPS-merkast. Dette er dyr på vinterbeite på Månelibrotet, lengst nord i området. Foto: Kjell Bitustøyl

Roy Andersen frå Norsk insitutt for naturforskning og Lena Romtveit frå Norsk villreinsenter skal halde to informasjonsmøte om eit nytt GPS-merkingsprosjekt for villrein i Brattefjell-Vindeggen og Setesdals Austhei. Dei lokale villreinutvala vil vera vertskap for informasjonsmøta.

Det er fyrste gong GPS-merking skal takast i bruk i villreinområdet Brattefjell-Vindeggen, medan det tidlegare har vore GPS-merking i eit visst omfang på Setesdal Austhei. Informasjonsmøtet for Brattefjell-Vindeggen skal haldast på Lien Fjellgard i Svartdal onsdag den 31. januar frå kl 18.00 til 21.00, medan informasjonsmøtet for Setesdal Austhei skal haldast på Bjåen 1. februar frå klokka 10.00 til 14.00 med innlagd lunsj.

Viktige tema for møta vil vera kunnskap og nytteverdi av GPS-merking i norske villreinområde og GPS-merking i praksis: Kva det inneber i høve til løyve, arbeidsmåtar og erfaringar. Det vil bli orientert om tilsvarande merkeprosjekt i andre område og erfaringar frå desse i høve til datainnsamling, drift og organisering. Og det vil sjølvsagt vera ope for spørsmål og drøfting.

Møta er opne for alle rettighetshavarar innafor villreinområda. I tillegg inviterast representantar frå aktuelle kommunar og verneområdestyre.

villrein.no – Kjell Bitustøyl/Anders Mossing/Lena Romtveit